Jarenlang was Kahn een roepende in de woestijn, maar vorig jaar haalde hij een belangrijke slag thuis: de Nederlandse Gezondheidsraad adviseert nu om niet te drinken, en in elk geval niet meer dan een glas per dag. Daarmee trekt Nederland de kop van de nieuwe soberheid die internationaal terrein wint. Zelfs in het bourgondische België zijn nieuwe normen op komst, en die zullen de aanbevolen maximumhoeveelheid zeker niet handhaven, zo waarschuwde het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs al. Het gezondheidsfascisme regeert, klagen we dan tussen pot en pint.

‘Ja, en dan zeggen ze ook nog: je moet toch een keer dood. Als we zo beginnen, kun je net zo goed gaan roken. Mensen moeten zelf weten wat ze doen, maar het is hypocriet dat we zo ons best doen, met vegetarisch, biologisch en suikerloos eten, en toch blijven drinken.’

‘Het is vervelend om te zeggen, maar ik zeg het toch: drie glazen alcohol per dag is een ernstig risico. Ik heb dit boek niet geschreven voor de tien procent van de bevolking die een alcoholprobleem heeft. Ik heb het geschreven voor die zeventig tot tachtig procent die tegen mij zeggen dat ze twee glazen per dag drinken en er in werkelijkheid vier drinken. Laat me het zo zeggen: stoppen met alcohol en stoppen met roken zijn de belangrijkste dingen die je kan doen om kanker te voorkomen. Punt. Het effect van vegetarisch eten of genoeg bewegen is veel minder groot. En stoppen met drinken kost geen moeite: je moet er niets voor doen. Je moet gewoon niet drinken.’

‘Ja, precies, dat is hoe mensen drinken. Maar dat is toch dieptreurig? Als je zo gestrest bent dat je thuis alcohol moet drinken om van de stress af te komen, dan moet je je afvragen: waar ben ik mee bezig? Moet ik niet een andere baan nemen, of aan mindfulness doen, of aan yoga doen, of met de hond gaan wandelen, of even gaan rennen? Dat zijn veel gezondere manieren om van de stress af te komen.’

‘Nee, dat niet, maar de overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Ze moeten dezelfde maatregelen nemen als tegen roken. Alcohol moet duurder worden, er moeten minder verkooppunten zijn, en reclame en sponsoring moet je verbieden. Overal zie je reclame voor drank. We hebben een Heinekenhuis op de Olympische Spelen. Diep beschamend is dat. En heel slim van de alcoholindustrie: zo associeer je drank met sport, dus met gezondheid.’

‘Je zou geen alcohol mogen schenken op openbare plekken, zoals het werk, sportcentra, theaters’

‘Ja, daar ben ik zeer voor te vinden, voor een overheidsmonopolie op drankverkoop. En dan zorg je ervoor dat je alleen tijdens de week drank kunt kopen, of in een heel beperkt aantal winkels in het weekend. Alleen gaan we in Nederland veeleer nu de andere kant uit: de liberalen willen nu dat de bakker en de boekenwinkel ook bier en wijn mogen verkopen. Ze willen nog meer drank verkopen, want het is goed voor de economie. Dat is bespottelijk.’

‘Tja, hoe duurder je het maakt, hoe minder er wordt gedronken. Uiteindelijk, of je het nu stap per stap doet of in één keer, denk ik dat je de accijnzen moet verdubbelen. Dat is in wezen wat er met sigaretten gebeurd is.’

‘Tja, dat is al heel lang zo. Kijk maar naar de sedermaaltijd (ter herdenking van de uittocht uit Egypte, zoals het laatste avondmaal er eentje was, red.). Vrijwel alle belangrijke rituelen, althans in de joods-christelijke traditie, gaan gepaard met wijn. Dat zit al heel lang, veel langer dan roken, in onze cultuur: als je iets viert, is er wijn. Daardoor voelt het ook aan alsof wijn niet slecht kan zijn.’

‘Menige zwangere vrouw heeft het al meegemaakt: het is toch niet omdat je niet drinkt, dat de wereld plots vreselijk veel somberder is?’

‘Dat wil niet zeggen dat er vroeger veel werd gedronken, want het was duur en moeilijk te maken. Pas in de middeleeuwen werd alcohol onderdeel van het dagelijks leven, omdat het water zelden zuiver was. Alcohol doodt de bacteriën.’

‘Bovenop die traditie komt dat alcohol een middel is dat – aanvankelijk althans – positieve gedragseffecten heeft. Je wordt wat vrolijker, minder angstig, sociaal vaardiger, soepeler, dus het vergemakkelijkt het sociale verkeer.’

‘Die indruk heb je omdat het de stemming verhoogt. Zonder alcohol zou je net zo veel plezier hebben, maar we denken dat het leuker is met alcohol, omdat we het door een roze bril zien. Natuurlijk kan het zonder. Menige zwangere vrouw heeft het toch ook al meegemaakt: het is toch niet omdat je niet drinkt, dat de wereld plots vreselijk veel somberder is? Het wordt pas een probleem als een deel van het gezelschap drinkt, omdat je dan een contrast krijgt. De drinkers worden meer en meer uitgelaten, worden lawaaieriger, minder geremd. Als je dan niet drinkt, voel je je buitengesloten. Als we met zijn allen niet zo veel drinken, kun je net zo goed een prima avond hebben. En als dat niet kan, moet je misschien andere vrienden zoeken.’

(maakt zich boos) ‘Alcohol op het werk is bespottelijk. Waarom zou je op het werk alcohol schenken, je rijdt toch ook geen kar met cocaïne binnen?’

‘Wat is het verschil?’

‘Precies, en dat is ook het enige verschil. En daarom kijken we een beetje neer op cocaïnegebruikers, terwijl die de maatschappij minder schade berokkenen dan de drinkers. Veertig procent van de criminaliteit heeft met alcohol te maken. Twintig procent van alle dodelijke ongelukken hebben met alcohol te maken.

Als we stoppen met alcohol schenken op recepties op het werk, is dat een krachtig signaal, een signaal tegen het automatisme waarmee we drinken. Het werk is een publieke plek, daar hoort geen alcohol thuis, net zoals er geen sigaretten thuishoren. Je zou geen alcohol moeten schenken in openbare gebouwen, sportcentra, culturele centra, theaters,…’

‘Ja.’

‘Wel, als u meer dan vijf glazen per avond drinkt, binnen betrekkelijk korte tijd, dan is dat schadelijk, dat weten we. Als je die vijf glazen tussen zes uur ‘s avonds en twee uur ‘s nachts drinkt, valt het beter mee.’

‘En als u de komende maand elke dag drie glazen wil drinken en de rest van het jaar niets, dan denk ik dat het wel goed meevalt. Goed onderzocht is dat nog niet, want onderzoek gaat altijd uit van wat mensen gemiddeld drinken. Maar goed, alcohol heeft effect op het dna en de hersencellen, maar als je na een maand stopt, zullen de meeste schadelijke effecten wel herstellen.’

‘Ja en nee. Ik zei net: DNA wordt beschadigd door alcohol. Stel: dat DNA gaat zich muteren en wordt een kankercel, dan is het kwaad geschied. En dat weet je niet. Elk glas kan die schade veroorzaken. Natuurlijk, de kans dat het gebeurt als je 30 van de 360 dagen drinkt, is geringer dan wanneer je alle 360 dagen drinkt. Maar er hoeft maar één mutatie op te treden die tot kanker leidt, en als die verder uitgroeit, is het te laat. En we weten niet waarom sommige DNA-schade gerepareerd wordt en andere niet.’

‘Nee, dat helpt allemaal niks.’

‘Eerst en vooral: wees eerlijk met jezelf. Hoeveel drink je nou eigenlijk echt? Bij de meeste mensen is dat aanzienlijk meer dan wat ze tegen mij zouden zeggen. Probeer in dat geval eens een tijd effectief zoveel te drinken als je tegen je dokter zegt. Drink minstens twee dagen per week helemaal niks. Als je dat kunt, ga je naar één glas per dag.’

‘Daarnaast hanteer ik nog een paar andere regels. Drink niet als je alleen bent. Drink alleen als je op café of uit eten gaat, als je samen bent. En drink ook bij die sociale gelegenheden niet meer dan twee glazen, en heel misschien heel af en toe eens drie. En een tip: in goede restaurants kun je tegenwoordig het wijnarrangement in halve glazen krijgen. Dan proef je vier wijnen, maar je drinkt maar twee glazen. Dan heb je toch maar je lekkere wijn gehad. Briljant, toch?’

‘Op je gezondheid’ is uitgegeven bij Balans