Drankgebruik Vooral jongeren belandden vaker dan ooit in verband met alcohol op de spoedeisende hulp. „Je ziet hier echt heel ernstig letsel binnenkomen. Dat hadden deze mensen toch niet bedacht toen ze vanavond besloten om eens lekker uit te gaan.”
Je weet niet wat je ziet, zegt arts Femke Gresnigt, als je in het weekend een kijkje neemt op de spoedeisende hulp. Vorig weekend nog had ze dienst op het OLVG in Amsterdam, en dan is ze zo’n beetje met maar één ding bezig: alcoholpatiënten. „Ze komen binnen met een alcoholvergiftiging, bewusteloos. Of ze zijn onderuitgegaan, onder het bloed. En dan nog al die mensen die in een vechtpartij zijn beland. Dan denk je wel eens: is dit nou onze maatschappij?”
Nederlanders, met name jongeren, belandden afgelopen jaar vaker dan ooit eerder gemeten in verband met alcohol op de spoedeisende hulp. Dat blijkt uit een rapport van expertisecentrum VeiligheidNL dat deze donderdag is verschenen. In 2015 kwamen zo’n 6.100 gevallen van alcoholvergifting in het ziekenhuis terecht. Dat is meer dan het jaar ervoor, en een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden.
Opvallend is de leeftijd van de patiënten: zo’n 60 procent van de ‘intoxicanten’ was jonger dan 25 jaar, een kwart zelfs onder de 18.
Het ging toch beter?
Behalve voor alcoholvergiftiging belandden afgelopen jaar ook meer mensen in het ziekenhuis na ongevallen en geweldsincidenten waarbij alcohol in het spel was. Het gaat om zo’n 15.200 personen, tegenover 9.700 in 2006. Ook hier geldt: de voornaamste leeftijdscategorie was 18- tot 25-jarigen.
Deze cijfers zijn geen precieze telling, maar een „betrouwbare schatting”, zegt Birgitte Blatter van VeiligheidNL. Ze zijn gebaseerd op het Letsel Informatiesysteem, waar dertien ziekenhuizen gegevens aan leveren. Hun cijfers zijn geëxtrapoleerd naar een landelijk beeld.
Maar het ging toch juist steeds beter? Nederlanders drinken toch steeds minder?
De nieuwe cijfers lijken inderdaad haaks te staan op de langetermijntrend. Sinds de minimumleeftijd om alcohol te kopen is gestegen van 16 naar 18 jaar drinken jongeren juist steeds minder. Had in 2003 nog 83,7 procent van de kinderen onder de 17 jaar ooit alcohol gedronken, in 2015 was dat teruggelopen tot 45,4 procent, blijkt uit cijfers van het Trimbos Instituut, kenniscentrum voor drugs.
Ook zijn Nederlanders in het algemeen, in alle leeftijdsgroepen, minder gaan drinken. Tien jaar geleden was de alcoholconsumptie 7,9 liter per hoofd van de bevolking, vorig jaar nog maar 6,7 liter.
Bingedrinking
Hoe kunnen er dan toch meer alcoholvergiftigingen zijn? In een notendop: een kleine groep jongeren drinkt nog steeds heel veel. „Er is met name onder de 25 toch nog een behoorlijk grote groep binge drinkers”, zegt Birgitte Blatter. „Die drinken in korte tijd heel veel alcohol. Een klein deel van hen belandt in het ziekenhuis, en dat zien we terug in deze cijfers. Maar zij staan niet voor het drinkgedrag in de hele leeftijdsgroep.”
Volgens Wim van Dalen, directeur van STAP, instituut voor alcoholbeleid, tonen de nieuwe cijfers aan dat binge drinking nog steeds „een hardnekkig patroon” is onder jongeren. Ook het Trimbos constateert sinds 2011 een jaarlijkse stijging van het aantal jongeren dat op deze manier alcohol consumeert.
Toch zal het aantal intoxicaties onder jongeren de komende jaren beginnen te dalen, voorspelt kinderarts Nico van der Lely, verbonden aan het Reinier de Graaf-ziekenhuis in Delft. Hij zette een netwerk aan alcoholpoli’s op. De gevolgen van de leeftijdstijging zullen pas over een tijdje goed merkbaar zijn in de cijfers. „Ik zie de laatste jaren al nauwelijks heel jonge kinderen meer vanwege drank op de poli. Over een paar jaar zien wij, als het goed is, helemaal geen dronken 14- of 15-jarigen meer binnenkomen.”
Van belang is de houding van ouders, zegt Van der Lely. „Een meerderheid van de ouders vindt het drinken onder de 18 inmiddels niet meer goed. Diegenen die het wel toestaan, zijn een minderheid aan het worden.”
Niet stikken
Arts Femke Gresnigt van het OLVG waarschuwt ervoor niet alleen te kijken naar alcoholvergiftiging.
„Mensen met een alcoholvergiftiging zijn niet wakker te krijgen, zo’n beetje comateus, maar meestal gaan ze wel gewoon de volgende dag naar huis. Met een rotgevoel, maar toch. Wij leggen ze op hun zij, dan kunnen ze niet stikken in hun braaksel, voor de rest doet hun lichaam het werk.”
De andere slachtoffers van alcoholgebruik, zegt ze, daar hoor je veel minder over, omdat die meestal niet als zodanig worden geregistreerd: „Ik heb het over gevallen fietsers met botbreuken of hersenletsel, jongeren die in de gracht vallen en verdrinken, mensen die na een dronken vechtpartij meerdere aangezichtsbreuken hebben waarvoor ze geopereerd moeten worden.”
Zij vindt de cijfers uit het rapport van VeiligheidNL belangrijk, zegt ze, maar noemt ze een „forse onderschatting”: lang niet altijd wordt alcohol opgegeven als ‘oorzaak’ van spoedhulp, en dus ook niet zodanig geregistreerd. „Je ziet hier echt heel ernstig letsel binnenkomen. Met name de geweldsincidenten zijn schokkend. Dan denk ik elke keer: dat hadden deze mensen toch niet bedacht toen ze vanavond besloten om eens lekker uit te gaan.”