ROTTERDAM – Een Turks restaurant in Rotterdam wordt door woningcorporatie verplicht om alcohol te schenken. De eigenaar van de zaak weigert, omdat hij bang is dat zijn islamitische klanten dan zullen wegblijven. De uitbater heeft echter nog een ander, opmerkelijker, argument: „Turken kunnen niet zo goed tegen alchohol. Dan krijg je ruzies en vechtpartijen.”
Volgens Woonstad Rotterdam houdt het Turkse restaurant Ilya zich niet aan de afspraken omdat het geen alcohol schenkt. Daarom moet het restaurant alsnog alcoholische dranken op de menukaart zetten, anders volgen er maatregelen. In het ergste geval, zo dreigt de corporatie, wordt het huurcontract ontbonden, meldt het AD.
Vechtpartijen
Eigenaar Özkan Bayram (34) wil geen alcohol op zijn menukaart. Hij vreest dat de – vooral islamitische – klanten wegblijven als er bier of wijn wordt geschonken. Bayram is niet principieel tegen alcohol en drinkt zelf graag een glaasje. „Maar in mijn restaurant komt nu een net publiek, en veel gezinnen. Dat wil ik zo houden. Bij Nederlanders is het: hoe meer drank, hoe gezelliger. Bij Turken werkt dat anders, die kunnen niet goed tegen alcohol en dan krijg je ruzies en vechtpartijen. Daar heb ik geen zin in.”
Verhalen van jongeren die sterven aan een overdosis drugs halen vaak de krantenkoppen. Maar uit internationale statistieken blijkt dat alcohol meer jongeren doodt dan alle andere drugs tezamen.
Alcohol is dermate ingeburgerd in onze maatschappij dat het tegenover drugs amper als dreiging wordt ervaren. Het zou je helpen bij het spreken van vreemde talen of het zou goed zijn voor je geheugen, maar wat met de gevaren?
Groter gevaar
Hoewel drinken tegenover drugs gebruiken sociaal acceptabel is, blijkt uit internationale statistieken dat het een groter gevaar betekent voor jongeren. Het is een factor die vaak een rol speelt in de drie voornaamste doodsoorzaken bij 15 tot 24-jarigen: ongelukken, moord en zelfdoding.
Zo waren er tussen 2014 en 2015 in het Verenigd Koninkrijk 1,1 miljoen ziekenhuisopnames die rechtstreeks of onrechtstreeks gelinkt konden worden aan alcohol. Ook zou alcohol over heel Europa bijdragen aan bijna één op de tien van alle gevallen van ziekte en vroegtijdige sterfgevallen. Dit zijn maar enkele van de vele verontrustende statistieken in verband met alcohol.
De Volkskrant beweerde laatst dat bewezen is dat helemaal geen alcohol drinken beter is dan af en toe een glaasje, zoals veel drinkers denken (of hopen). NRC controleert de bewering van de concurrent en stelt vast dat het nieuwste onderzoek inderdaad weerspreekt dat af en toe een glaasje (wijn) juist goed is. Dat is het niet. Wat goed is: geen alcohol drinken.
Dat je minder kanker krijgt als je niet drinkt stond al vast. En minder verkeersongelukken en minder depressies. Maar er was het aanhoudende gerucht dat je minder hartziekten zou krijgen als je dagelijks een glas wijn drinkt. Dat is niet waar. Lichte of matige drinkers blijken geen lager sterfterisico te hebben dan échte geheelonthouders. NRC en Volkskrant zijn het eens. Het zal velen niet overtuigen…
Onlangs kwam de Volkskrant (22/9) met een alarmerend artikel. Onze ‘lievelingsverslaving’, alcohol dus, is niet alleen ongezond, maar zou ook in de ban moeten worden gedaan. Al jaren zou de wetenschap het hebben geweten, en vorig jaar bevestigde de Nederlandse Gezondheidsraad het nogmaals: nul glazen per dag is de aanbevolen dosis. Nul, niets. Dat er iets goed zou zijn aan alcohol is een groot epidemiologisch misverstand. Resveratrol, de magische stof die hart en bloedvaten zou sparen en waar iedere hoogopgeleide wijndrinker mee schermt, is in zulke kleine hoeveelheden aanwezig dat het geen effect heeft, terwijl de negatieve gevolgen van alcohol rampzalig kunnen zijn. Bepaalde vormen van kanker, verkeersongelukken, agressiviteit – het kan allemaal aan alcohol gerelateerd worden.
Moet de overheid nu een grootschalig ontmoedigingsbeleid invoeren via belasting en voorlichting? Let intussen op de perfide dubbele moraal: wel waarschuwen en belasten, dus accijns opstrijken, maar niet volledig verbieden, ondanks de hoge kosten voor de gezondheidszorg. Voor het actief ontmoedigen van overmatige consumptie pleit veel, maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor frisdrank of worst. De vraag is of het de moeite waard is om overheidsgeld in te zetten op het terugdringen van lichte alcoholconsumptie. De meest recente poging tot een volledig verbod, tijdens de Prohibition (1920-1933) in de Verenigde Staten, bleek onhaalbaar en ineffectief. Geweld verminderde niet, corruptie en criminaliteit namen sterk toe en de overheid kon de inkomsten niet missen.
De Prohibition had vooral een morele inslag. Onze moraal heet nu gezondheid en uiterlijk. Alcohol maakt u lelijker en slomer dan u lief is, wie weet werkt die slogan? De consumptie van alcohol neemt de laatste decennia al iets af, maar nog steeds drinkt acht op de tien Nederlanders. Of dat veel verandert door een appèl op de gezondheid, is de vraag. Tijdens de Prohibition waren er voorstanders van temperance, matigheid, en ook nu gaat het om proporties. Mensen doen voortdurend dingen die risico’s inhouden. Ze eten ongezond, bewegen te weinig, gebruiken hun smartphone in het verkeer, ondernemen gevaarlijke sporten. Het zit in de menselijke aard risico’s te nemen en die eigenschap heeft ons ook veel vernieuwing gebracht.
Het is bovendien moeilijk de consumptie te verbieden van iets dat al zo lang onderdeel is van de menselijke geschiedenis. Primaten bleken al in staat gistende vruchten te verteren. Fermenteren ontdekten we al voor de landbouw. Alcohol, in de vorm van bier, wijn en gedistilleerd, op basis van vruchten of grasachtigen, komt in bijna elke beschaving voor. Chinezen dronken van oudsher rijstwijn, Afrikanen palmwijn of gierstbier. Waar er een verbod ontstond, zoals in de islam, lag de rechtvaardiging in de morele effecten van de vermeende losbandigheid, niet in het vermijden van gezondheidsproblemen.
Voor Europeanen is de productie en consumptie van wijn van oudsher verbonden met de mediterrane cultuur. Nog steeds ligt bijna de helft van alle wijnaanplant in Europa, waarvan de meeste in Spanje. Naast olijven is de teelt van de wijnstok bepalend voor het landschap. Wijngaarden staan bekend om hun biodiversiteit van kruidachtigen en insecten, van oudsher grazen er schapen. Wijn is, meer nog dan whiskey of bier, omgeven met verhalen, tradities, kenners en uitgebreide wetenschap. Druiventeelt moeten we alleen al om deze culturele en landschappelijke waarde niet verbieden. Gelukkig hoef je geen wijn te persen uit druiven, maar kun je ze ook vers eten. Misschien kan de overheid volstaan met een waarschuwingssticker op de fles: drink niet meer dan een glas per dag en eet af en toe een trosje.
Zou alcohol vandaag worden uitgevonden, dan mocht het nooit op de markt worden gebracht. Veel te gevaarlijk. Voor de gezondheid en voor de samenleving, die er voortdurend een beetje door wordt ontwricht. Een verhelderend stuk in Volkskrant Magazine begint al met een akelige wetenschappelijke waarheid als een koe: ook een beetje drinken is slecht. Ook een glas per dag of twee per week. Mensen willen het maar al te graag geloven, dat hun alcoholconsumptie binnen de normen valt, dat er zoiets bestaat als verstandig drinken, dus houden ze zichzelf voor de gek, denkt voedingshoogleraar Jaap Seidell. Tegen de krant: “Stel, een slimme producent zou vandaag alcohol uitvinden en op de markt willen brengen – dat zou nooit lukken, zegt Seidell. ‘Een product met zoveel risico’s zou meteen verboden worden. Neem cocaïne, cannabis of paddo’s – niemand zegt, één snuifje coke is prima. Daarin zijn we heel streng, wat best gek is als je bedenkt dat de gezondheidsrisico’s beduidend kleiner zijn.’
Sander Kersten, voedingshoogleraar aan de Wageningen Universiteit: ‘Als je het nu zou willen introduceren, kwam het er niet doorheen. Plaats het even in perspectief met de eieraffaire die we recentelijk hadden. Dan zijn die eieren volkomen veilig en is alcohol één brok ellende die de maatschappij jaarlijks miljoenen kost aan veroorzaakt leed.’
Bij veel (huiselijk) geweld en verkeersongelukken (naar schatting tussen de 10 en 25 procent van alle verkeersdoden) is alcohol in het spel. Op de lange termijn is er bijna geen orgaan te bedenken waaraan geen schade ontstaat. Wist u dat van veel kanker drank (mede)oorzaak is?
Dat er niet meer verzet is tegen deze reuzendoder komt volgens De Volkskrant door de effectieve alcohollobby. Wie durft tenslotte in Nederland Heineken een massamoordenaar te noemen?
Ongeboren baby voelt elke druppel alcohol
Gisteren om 03:00 door Maxie Eckert
Ongeboren baby voelt elke druppel alcohol
Zwangere vrouwen die ladderzat zijn, schaden hun kindje. Daarover is er geen discussie. Maar ook licht tot matig alcoholgebruik blijkt ongeboren baby’s te schaden.
De mooiste start, aldus de slogan van de overheid, begint met een stop: wie een kind verwacht, moet volledig kappen met alcohol en andere verslavende middelen. Een hoogzwangere vrouw die dronken op café zit, roept ook weerstand op. Maar doorgaans is het wel sociaal aanvaard om met cava te klinken op het nieuws dat er een kind op komst is of om één glas wijn op restaurant te drinken.
Onderzoek bij honderden baby’s wijst nu uit dat niet alleen bingedrinken een effect op ongeboren kinderen heeft. Ook baby’s van moeders die niet overdreven veel alcohol hebben gedronken tijdens de zwangerschap, vertonen in hun gezicht lichte kenmerken die typisch zijn voor het foetaal alcoholsyndroom. Die afwijking krijgen kinderen als de moeder tijdens de zwangerschap een zware drinker was.
Die bevinding, gepubliceerd in het vaktijdschrift JAMA Pediatrics, werpt een nieuw licht op de discussie over alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. De overheid adviseert om geen druppel te drinken tijdens de zwangerschap – en zelfs al als er plannen zijn om een kind te verwekken, omdat het onduidelijk is of er een ‘veilige’ ondergrens bestaat. Maar vooral hogeropgeleide vrouwen vinden het overdreven om gedurende negen maanden alcohol volledig van het menu te schrappen, juist omdat ze weten dat er geen eenduidige bewijzen zijn dat een sporadisch glaasje de ontwikkeling van hun kind belemmert.
In Vlaanderen drinkt bijna één op de drie vrouwen alcohol als ze een kind verwachten. Eén op de dertig pasgeborenen heeft een moeder die meer dan een glas per week dronk tijdens de zwangerschap. In die groepen vinden we bovengemiddeld veel vrouwen van Belgische origine terug, met een hoger diploma en hoger inkomen.
Kwestie van millimeters
Uit een groter Australisch onderzoeksproject naar de risico’s van occasioneel, niet-overmatig alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, komt nu nieuw wetenschappelijk bewijs. Er werden 415 baby’s onderzocht rond hun eerste verjaardag. Met 3D-computeranalyses van hun gezicht kon de anatomie tot in detail worden opgemeten. De onderzoekers ontdekten afwijkingen in de gezichten, die amper met het blote oog merkbaar zijn, als hun moeders alcohol hadden gedronken – los van de hoeveelheid.
De subtiele veranderingen gaan in de richting van typisch kenmerken van het foetaal alcoholsyndroom: een iets platter gevormd gezicht, met een neus die korter is en naar boven kantelt. Naarmate de moeders meer alcohol dronken, waren die afwijkingen meer uitgesproken.
Volgens de onderzoekers zijn er vooral verschillen tussen kinderen van wie de moeders helemaal geen alcohol hadden gedronken en kinderen van moeders die alleen tijdens het eerste trimester van de zwangerschap weinig alcohol hadden gedronken (minder dan 20 gram alcohol – twee pintjes – per gelegenheid en minder dan 70 gram per week).
Geleidelijke toename
‘Dit onderzoek toont aan dat het effect van alcohol op ongeboren kinderen geleidelijk toeneemt met de dosis en er niet alleen is bij overmatig gebruik’, zegt Karel Allegaert, die als professor geneeskunde (KU Leuven en Erasmus MC Rotterdam) gespecialiseerd is in de gevolgen van (genees)middelengebruik tijdens de zwangerschap. ‘Alcohol beïnvloedt onder andere de ontwikkeling van de schedel en de hersenen. Als we zien dat een laag gebruik subtiele effecten heeft op de gezichtsvorm, is het aannemelijk dat ook de hersenen van het kind worden beïnvloed.’
Het advies om het best helemaal niets drinken, is juist, volgens Allegaert. ‘Ik betwijfel dat we ooit een veilige ondergrens zullen vinden. Het is nu eenmaal moeilijk om aan te tonen dat het volledig veilig is.’
Mijn vader, zus en oom zijn overleden aan de gevolgen van alcohol. Met veel plezier ben ik ermee gestopt.
Door: Niko Stammes – trainer-coach 18 mei 2017, 07:00
Ik kom uit West-Friesland en stopte als 19-jarige jongen abrupt met drinken. Ik verloor direct mijn dorpse vriendenkring want ik was ‘serieus geworden’.
Ik ging studeren en als niet-drinker zag ik ook daar de gekte. In de kantine werd bier verkocht. Pauze? Bier! Op feestjes werd het maar niet gezellig tot een uur of 11, want dan hadden ze gedronken. Ik vond het meteen vanaf het begin al gezellig, want ik had dat niet meer nodig.
Ik ging werken, gaf trainingen en standaard bij het avondeten vroeg er wel een cursist waarom ik niet dronk. Ik ben zeer goed geworden in het omgaan met deze vraag.
Later raakte mijn vader aan de drank en stierf op 58-jarige leeftijd aan de gevolgen ervan. Mijn zuster ook. Zij stierf onlangs. Mijn oom stierf ook op zijn 54ste. Nog sterker: het dorp waar ik uit kwam, kent veel van dit soort vroegtijdige levensverlaters met als oorzaak de drank. Niet dat iemand dat toegeeft.
Op het kerkhof ontmoet ik een goede bekende uit mijn dorp. Ze begint heel vrolijk te vertellen hoeveel drankjes haar zoon op een feestje de vorige avond had gedronken.
Zij wist dat mijn vader erdoor gestorven was, plus haar man! Zijn ze blind? Dat vraag ik me af.
Een oude vriend (zeer stevige drinker) kreeg maagkanker en besloot te stoppen met… roken. Ik vroeg hem of hij niet beter kon stoppen met drinken omdat de relatie drank-maagkanker toch wel wat sterker was dan roken-maagkanker. Ik was volgens hem zo lichtgeraakt over drank, omdat mijn vader eraan was overleden, het was dus ‘een projectie’ mijnerzijds.
Onze dochter is dus niet opgevoed in een gezin met alcoholgebruik. Mijn vrouw drinkt heel incidenteel een glaasje en doet daar de hele avond over. Onze dochter drinkt niet. Niet opgedrongen, maar wel grappig dat voorbeeldgedrag kennelijk ook deze kant op werkt.
Laatst vroeg iemand haar op een feestje: ‘Waarom drink je niet, heb je een of ander geloof wat je aanhangt?’ Zij zei: ‘Mag ik jou ook wat vragen? Waarom drink jij? Is dat omdat je een of ander geloof aanhangt?’
Een goede vriendin die bij een consultatiebureau voor alcohol en drugs werkt, zegt met stelligheid dat de ziekenhuizen voor 50 procent gevuld zijn met de directe en indirecte gevolgen van alcohol. STAP (Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid) zegt dat zo’n 140 dodelijke verkeersslachtoffers door alcohol komen.
Als je drinkt, schakelt de lever een uurtje uit per glas. De giftige alcohol gaat op zoek naar een nieuw reinigingsorgaan en vindt dat in de hersenen. Zo word je dronken, aangeschoten of ‘scheef’ zoals ze in West-Friesland zeggen.
Onze samenleving heeft een blinde vlek opgelost: roken vinden we nu schadelijk. Rokers buiten een gebouw vinden we er nu uitzien als verslaafden.
Alleen de alcohollobby is nog te sterk. Alcohol is sport. Bij Voetbal Inside op tv krijgt het publiek gratis Amstelbier in een Amstelglas. Alleen is de voorwaarde dat het glas steeds bijgevuld moet zijn, want een leeg glas ziet eruit alsof je jezelf niet onder controle hebt.
Ik ben blij dat in mijn bewustzijn op mijn 19de het inzicht ontstond dat, als ik bij de groep wilde horen, ik moest blijven drinken. Wilde ik mezelf worden, dan moest ik me eraan onttrekken. Met groot succes en plezier is me dat gelukt. Toen ik jaren later op het dorp zomaar eens een glas (alcoholvrij) bier aan mijn lippen zette, werd dat gezien door een vriend van mijn vader. Hij zei tegen mijn vader: ‘Met Niko gaat het ook weer wat beter, ik zag hem aan een biertje.’
Er is maar één ding dat Koning Alcohol kan verslaan en dat is bewustzijn.
Niko Stammes is trainer-coach.
De acceptatie en adoratie van alcohol en de stoerdoenerij rond de vaak niet misselijke gevolgen, blijven voor Hayat een raadsel.
Door: Hayat 13 mei 2017, 02:00
Het lukt Marokkanen lang niet altijd, dat halal-bestaan. Het is nog verrassend lastig, want de regels zijn eigenlijk simpel: sommige dingen mogen niet. Niet een beetje. Niet soms. Gewoon helemaal nooit niet. Maar ja, zoveel duidelijkheid gaat kriebelen. Neem nou alcohol. Daar kunnen niet alle Marokkanen vanaf blijven. En omdat je niet semiharam kunt drinken, kun je evengoed twintig glazen achteroverslaan. De strafpunten heb je toch al binnen. Zo had de vriendin van mijn zusje de schrik van haar leven toen d’r broertje vorige week niet thuiskwam na een avond stappen. Hun ouders waren op vakantie en zij had ‘m een leuk uitje gegund. Om vervolgens midden in de nacht de hele stad naar hem af te zoeken tot ze hem vond op de eerstehulppost: meneer had van de gelegenheid gebruik-gemaakt om zich in coma te zuipen. Marokkanen drinken geen beschaafd glaasje wijn, die gaan meteen voor het echte werk.
Het deed me denken aan toen ik 15 was en met Saïda naar een bedrijfsfeest ging. Het meisje kwam uit een Berbers gezin waar ze erg kort werd gehouden, ze mocht nooit ergens alleen heen. Behalve naar haar werk. We hadden afgesproken dat we tegen onze ouders zouden zeggen dat het ‘verplichte werkoverleg’ ’s avonds was, omdat overdag de winkel nu eenmaal open moest. Haar ouders vonden het niks, maar vooruit: ik was een sneue boekenwurm die plechtig beloofde Saïda persoonlijk thuis af te zetten.
Ze dronk in één klap een fles martini leeg
Dat liep toch anders, want hun lieve dochter was op het idee gekomen voor het eerst alcohol te proberen. Ze dronk in één klap een fles martini leeg. Tegen de tijd dat ik het doorhad, lag ze midden in de zaal laveloos in haar eigen kots. Onze collega’s keken vol afschuw toe terwijl de manager Saïda in zijn auto droeg om haar thuis te brengen. Ik dacht aan haar vader, wanneer hij de deur zou openen voor een Nederlandse man die met zijn bewusteloze dochter over de schouders zou vragen in welke slaapkamer hij moest zijn. Een verontrustend beeld.
Behalve paniek, herinner ik me vooral mijn verbazing: geen drankje kon het toch ooit waard zijn je zo vreselijk veel ellende op de hals te halen? Ik vond er niets stoers aan en ging veel liever uit m’n dak op de dansvloer, heerlijk! Voor een leuke avond heb ik muziek nodig, niet indrinken of loskomen. Als Marokkanen trouwens één ding vooral niet moeten doen, is het ‘loskomen’. De factor stuiterbal is al hoog zat, doe die jongens dan eerder een glaasje warme melk met honing.
Mijn verbazing is nooit weggegaan, eerder toegenomen. Zo viel ik in m’n studententijd midden in de corporale zuipcultuur waarbij om iedere kater en elke dronkemansactie joviaal werd gelachen. Een gebroken tand, een verloren sleutelbos, een gemist tentamen, het deerde allemaal niet, want het was een mooie avond geweest en man o man wat hadden we gelachen. Ik had het ook een mooie avond gevonden en m’n buikspieren strak gelachen, alleen kwam ik met alle tanden en sleutels thuis om de volgende ochtend fris en fruitig aan een nieuwe dag te beginnen. Maar goed, dacht ik, dit hoort kennelijk bij de studententijd.
Ik nam een slok terwijl ze me met ingehouden adem aankeek
Nou, daarbij dus niet alleen trouwens, want toen ik na de studie het werkende leven in ging, bleek de drankcultuur er onverminderd dominant. Bij elk etentje, borrel of feestje brengen mijn collega’s verheugd het glas aan hun lippen voor die heerlijke eerste slok, en wat is het leven dan goed. Een verhaal over een iets te heftige avond levert nog steeds een quasischuldbewuste grijns op, waarna het gehoor reageert met een broederlijk ‘Mooi man!’.
Voor mij als buitenstaander is de vanzelfsprekende acceptatie, soms zelfs adoratie van alcohol, onbegrijpelijk. De last die wij er als samenleving door dragen, is verbluffend groot. Als ik in mijn praktijk alle geweldsmisdrijven, verkeerszaken en verslavinggerelateerde vermogensdelicten zou wegstrepen die verband houden met alcohol, zou ik bijna geen werk meer hebben. De rechtbank zou half leegstaan. En ziekenhuizen misschien ook. Toch blijft een drankje iets gezelligs hebben, iets dat je met smaak tot je neemt in een duur restaurant of met samengeknepen ogen op een zonnig terras. Datzelfde doen we niet met cocaïne, dan is het ineens strafbaar. Is dat niet even giftig en verslavend?
Al die verwondering over alcohol heeft me uiteindelijk doen besluiten het toch eens te proeven. Ik zat te eten met een vriendin die zo ongeveer van d’r stoel gleed van extase over een zalig droge wit. Nou, zei ik, kom eens door met dat glas, nu wil ik het weten ook. Ik nam een slok terwijl ze me met ingehouden adem aankeek. ‘Hè get’, zei ik, ‘het smaakt naar bedorven druiven met een scheutje spiritus.’
Het gevecht van vrouwen in de Indiase deelstaat Bihar tegen alcoholmisbruik heeft niet alleen tot meer welvaart geleid, ook het geweld nam aanzienlijk af. Vrouwen hadden schoon genoeg van hun beschonken echtgenoten, die al hun geld aan drank uitgaven. Wie toch stiekem drinkt, gaat naar de gevangenis of krijgt persoonlijk een klap met de bezem.
Door de groene landbouwvelden in de deelstaat Bihar loopt een lange stoet vrouwen. Ze controleren of hun mannen niet stiekem aan het drinken zijn. Na een tip van een ‘verrader’, die vertelde alcohol geroken te hebben in zelfgemaakt vruchtensap, zijn ze er op uit getrokken. “We hebben zo genoeg van drank”, vertelt een van de vrouwen terwijl ze haar vuist als teken van verzet in de lucht steekt. Mannen kijken angstig naar de boze vrouwen. Sommige vrouwen zwaaien dreigend met hun bezems.
Snurkende zatlappen
Bihar is een van de armste delen van India. Het gemiddelde jaarinkomen is er nog geen 600 dollar, en de mannen zijn er gewend zowat hun hele salaris aan hun verslaving uit te geven. “Voor mannen was het heel gewoon om de hele dag dronken te zijn,” zegt Raj Kumar Prasad, hoofd van het politiebureau.
Vrouwen pikten het niet langer. Ze walgden van de onverantwoorde, snurkende zatlappen, die hun gezinnen steeds verder in de diepe armoede duwden.
Tijdens een verkiezingsbijeenkomst waar deelstaatpremier Nitish Kumar vocht voor zijn politieke leven, greep in de zaal een vrouw de microfoon. ‘Broeder, verbiedt alcohol,’ smeekte ze. In ruil daarvoor beloofde ze haar achterban op te roepen op hem te stemmen. Om redenen die hij nog steeds niet kan uitleggen, zei Kumar op plechtige toon: “Als ik ben verkozen, zal ik drank verbieden.”
Zeven jaar gevangenisstraf voor drinken alcohol
De politicus hield woord. Na zijn herverkiezing kwam hij met draconische wetten: zeven jaar gevangenisstraf voor het nuttigen van alcohol. Daarbij wordt geen uitzondering gemaakt voor toeristen. Uitbaters van café’s, hotels en restaurants waren woedend. Zij zien hun inkomsten sinds het verbod drastisch omlaag gaan. Kumar heeft geen medelijden met ze. Hij begreep het intense verdriet van de vrouwen. Jarenlang was er nauwelijks genoeg om te eten of konden kinderen niet naar school.
Sinds mannen niet meer mogen drinken, is het gezinsinkomen gestegen en daarmee de economie van de deelstaat verbeterd. De melkomzet nam met 10 procent toe, de kaasverkoop met 200 procent. De verkoop van elektrische apparaten steeg met ruim 50 procent, de lokale fietsenwinkels verkochten 30 procent meer rijwielen. Modder hutten maken in rap tempo plaats voor bakstenen huizen. De criminaliteit is sterk gedaald. Moorden en overvallen namen met 20 procent af. En er waren 10 procent minder dodelijke verkeersongevallen.
Kliklijn alcoholmisbruik
De deelstaatpremier bedacht ook een kliklijn waar dagelijks zo’n 300 meldingen van alcoholmisbruik binnenkomen.
Mannen vrezen het meest voor de waakzaamheid van hun vrouwen. Dagelijks maken die met hun bezems op onverwachte momenten een ronde door het veld. Ze controleren de hutten. Wanneer ze vermoeden dat er binnen illegaal wordt gestookt, slaan ze de hele boel met stokken aan diggelen en krijgen de mannen een klap met de bezem.
Meer dan 42.000 ‘alcoholisten’ zijn al gearresteerd onder de nieuwe wet en wachten op een proces. De mensen die leefden van zelfgestookte dranken, vaak de armsten uit de laagste klasse, werken nu als dag arbeiders in de landbouw.
‘Alleen als je de vrouwen achter je hebt staan, kun je slagen in je deelstaat’, luidt het advies van deelstaatpremier Nitish Kumar.
Het vrouwenverzet tegen alcoholmisbruik is razend populair in India. Steeds meer deelstaten overwegen Bihar te volgen. In het nabijgelegen Madhya Pradesh bestaat al een alcoholverbod. Onlangs bevestigde het Hooggerechtshof van India dat alcohol niet langer in winkels langs de snelwegen verkocht mag worden. Te veel automobilisten zaten dronken achter het stuur.
Delegaties uit het hele land bezoeken Bihar om het succesvolle alcoholverbod te bestuderen. “Alleen als je de vrouwen achter je hebt staan, kun je slagen in je deelstaat’, luidt het advies van deelstaatpremier Nitish Kumar.
Wouter Boendermaker promoveerde onlangs aan de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek waarin hij vast stelt dat computerspellen jongeren kans bieden om grip te krijgen op hun alcoholgebruik. Hij ziet het als een radertje in het grotere geheel om tot betere behandelmethoden te komen van mensen met een alcoholprobleem.
Met spelletjes kunnen de hersenen worden getraind om bijvoorbeeld ‘ja’ te zeggen tegen frisdrank, en ‘nee’ tegen alcohol, stelt de onderzoeker. Bij gedragsverandering spelen in de hersenen zowel automatische processen een rol als bewuste gedachteprocessen. Bij automatische processen wordt de aandacht meteen getrokken door iets wat iemand interessant vindt. Bij alcoholverslaafden zijn deze automatismen door het langdurige gebruik heel sterk geworden. Daarnaast zijn de bewuste gedachteprocessen bij hen vaak minder sterk. Met games zijn zowel de automatische als de bewuste hersenprocessen te trainen.
Anneke Goudriaan, bijzonder hoogleraar werkingsmechanismen en behandeling van verslaving aan het AMC, plaatst wel een kritische kanttekening bij de studie van Boendermaker. Uit diens onderzoek blijkt volgens haar niet eenduidig dat het spelen van educatieve spellen helpt bij het verminderen van alcoholgebruik. Het kan jongeren wel motiveren hun hersenen te trainen. Om zekere uitspraken te doen, is ook klinisch onderzoek bij patiënten nodig.
Olivier Ameisen, auteur van het boek Het einde van mijn verslaving, was een briljant cardioloog en lijfarts van de Franse oud-premier Raymond Barre. Maar hij raakte verslaafd aan de drank en zocht jarenlang tevergeefs naar een effectieve behandeling. Totdat hij de spierverslapper baclofen ontdekte, hiermee was hij voorgoed genezen.
Waarom begon u te drinken?
‘Ik leed aan het impostor syndrome. Patiënten met dit syndroom houden – ongeacht hun prestaties – de overtuiging dat zij hun succes niet verdiend hebben, dat ze eigenlijk oplichters zijn. Het lukte me niet mijn succes te internaliseren. In sociale situaties bleef ik me minderwaardig voelen en om dat gevoel weg te nemen, dronk ik.’
Wat is uw belangrijkste boodschap?
‘Dat alcoholisme een te genezen ziekte is. Dat blijkt veelvuldig uit onderzoek, maar het idee dat alleen losers, mensen zonder ruggengraat, alcoholist worden, is hardnekkig. Alcoholisten wordt onterecht veel kwalijk genomen.’
Wilskracht speelt geen rol?
‘Alcoholisme is evengoed een ziekte als griep of kanker. Een alcoholist kán niet stoppen met drinken. Elke verslaving is een ziekte. Een voorbeeld: veel Vietnam- veteranen hebben in de oorlog heroïne gebruikt. Bij terugkomst stopte negentig procent van hen, de overgebleven tien procent leed aan de ziekte verslaving.
Mensen die kunnen stoppen met drinken, roken of harddrugs zijn nooit verslaafd geweest. Het is veelzeggend dat uit dierproeven blijkt dat verslaving wordt gereguleerd in het limbisch systeem van de hersenen, niet in de hersencortex die de wilskracht stuurt.’
Hoe ontdekte u baclofen?
‘Via een medisch artikel van professor David Roberts van de University of North Carolina. Hij toont aan dat aan cocaïne verslaafde ratten, na toediening van baclofen de volledige interesse in de harddrug verliezen.
Nadat de drank me meerder keren bijna fataal was geworden, begon ik zelf met baclofen te experimenteren. Na inname van een hoge dosis van 180 mg baclofen was mijn alcoholzucht volledig verdwenen, net als mijn angsten en mijn paniekaanvallen. Prettig is dat baclofen nauwelijks bijwerkingen heeft, het is zelfs minder gevaarlijk dan aspirine.’
Is het effect van baclofen aangetoond?
‘Verslavingsspecialisten die alcoholverslaafden met baclofen hebben behandeld, melden een gigantisch slagingspercentage. Zo zijn in het Franse ziekenhuis Hôpital Paul Guiraud in Villejuif 120 patiënten met baclofen behandeld, die zijn nu nagenoeg allemaal van hun verslaving af. Datzelfde geldt voor 67 patiënten uit het Victoria Infirmary in Glasgow.
Jonathan Chick, hoofdredacteur van Alcohol and Alcoholism – een vooraanstaand wetenschappelijke tijdschrift over alcoholverslaving – heeft baclofen onlangs in het openbaar aanbevolen als medicijn tegen alcoholverslaving.
Binnenkort wordt een wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat ook cocaïneverslaafden, rokers en boulimiapatiënten met baclofen van hun verslaving afkomen.’
Reactie Wim van den Brink, AMC-hoogleraar Klinische epidemiologie op het gebied van de verslavingszorg: ‘Het geneesmiddel baclofen is veelbelovend, maar er is nog onvoldoende onderzoek gedaan om het op de markt te brengen. Het sterkste onderzoek is dat van de Italiaanse wetenschapper Addolorato, daaruit blijkt dat 84 alcoholisten met een ernstige levercirrose – veel – minder gaan drinken na inname van baclofen. Addolorato’s studie duurde drie maanden, er was hierin nauwelijks sprake van een terugval.
Ik verwacht niet dat het medicijn snel als middel tegen alcoholverslaving op de markt komt. Onderzoek naar nieuwe medicijnen is duur en het patent voor baclofen is al lang verlopen; de farmacie kan er weinig geld mee verdienen. In Nederland wordt het wel voorgeschreven als medicijn tegen spasmen. Ik heb er geen principiële bezwaren tegen als artsen een medicijn naar eigen inzicht offlabel voorschrijven. De vraag is, doe je daar – gegeven het onderzoek – nu al verstandig aan?’
Wetsvoorstel ‘wijntje bij de kapper’ van VVD Kamerlid Erik Ziengs is misdadig en schadelijk
Nederland telt inmiddels bijna een half miljoen alcoholverslaafden
VVD-kamerlid Erik Ziengs heeft iets geweldigs bedacht om stemmers te trekken bij de komende verkiezingen: zuipen bij de kapper! Nee, niet de kapper zelf natuurlijk, want die kan uitschieten met zijn schaar of mes, daar komt alleen maar ellende van. Maar de klant, die wel. Origineel! U kent het vast. Je zit op zaterdagochtend bij de kapper, het is kwart over negen, en je ziet als een berg op tegen wéér die cappuccino-met-een-koekje die je standaard krijgt aangeboden. Zo ont-zet-tend voor-spel-baar. Kan dat niet anders?
Dat kan best! Zegt Ziengs. Dat kan zelfs héél anders. De kapper moet alcohol kunnen schenken (origineel!). En de boekhandel twee deuren verderop ook (nog origineler!). Zodat je na de thema-ochtend ‘Dronken Dichters’ zachtjes zingend zwalkend huiswaarts gaat (superorigineel! Een nieuwe winkelformule!).
Bijna een half miljoen alcoholverslaafden
Nederland telt ruim 1,8 miljoen verslaafden, vooral aan drank, drugs, tabak en medicijnen. Medicijnen en tabak hebben een gedeelde eerste plaats: ze zijn elk goed voor ongeveer 600.000 mensen. Meteen daarna volgt alcohol: 477.000, bijna een half miljoen mensen. Van de alcoholverslaafden zijn er bijna 31.000 in behandeling. Er is geen enkele verslaving waarvoor méér mensen hulp krijgen.
Misdadig
Alcohol kost de samenleving ongeveer 2,5 miljard euro per jaar . Daar zijn de baten dan al vanaf getrokken. De kosten worden onder meer veroorzaakt door alcoholgerelateerde kanker, arbeidsverzuim, zorgkosten en de inzet van politie en justitie bij verkeersongevallen. Drinken achter het stuur, wat vinden we dat toch misdadig!
Maar weet je wat echt misdadig is? Overal drank neerzetten. Altijd drank aanbieden. Van alcohol drinken een sociale norm maken. Zodat je er eigenlijk met goed fatsoen niet onderuit kunt: alcohol drinken.
Ziek en gestoord
Je hoeft niet, zoals hoogleraar René Kahn, te pleiten voor nul glazen alcohol per dag om je te realiseren dat alcohol gezondheidsschade kan aanrichten. Het is niet voor niets dat Nederlandse tieners niet meer vanaf hun 16e jaar, maar ‘pas’ vanaf hun 18e alcohol mogen drinken. Alcohol beschadigt met name de nog niet uitgerijpte hersenen van mensen tot 25 jaar. Kinderen met FAS (Foetaal Alcohol Syndroom) en mensen met Korsakov of levercirrose laten zien hoe ziek en gestoord je kunt worden van alcohol. En dan zijn er ook nog mensen die zich letterlijk dood drinken.
Minder is beter
We hebben in Nederland een fors alcoholprobleem. Denk je dat dat probleem kleiner wordt wanneer op meer plaatsen vaker alcohol aan nog meer mensen wordt aangeboden dan nu al het geval is? Natuurlijk niet. Niet voor niets adviseerde het RIVM onlangs om de accijns op alcohol te verhogen, alcoholreclame te verbieden, en het aantal verkooppunten van alcohol te verkleinen. Door zulke maatregelen zal onder meer het aantal vroegtijdige sterfgevallen en verkeersongelukken verminderen.
Wie wil dat nou niet, ellende voorkomen? VVD’er Ziengs. Het kan hem geen zier schelen.
INTERVIEW PSYCHIATER RENÉ KAHN VINDT DAT OVERHEDEN ONZE DRANKCULTUUR MOETEN AANPAKKEN
‘Het spijt me, elk glas alcohol is potentieel gevaarlijk’
Alcohol moet even gemarginaliseerd geraken als sigaretten, zegt de Nederlandse psychiater René Kahn. ‘Het is de nummer twee op de lijst met te voorkomen doodsoorzaken.’
UTRECHT Slik. Als u al uitkijkt naar de eindejaarsmaand, met haar parade van excuses om half beroesd in het leven te staan, wacht u beter nog even met het lezen van Op je gezondheid?. In dat boek zet de Nederlandse psychiater René Kahn alle onderzoek over de effecten van alcohol genadeloos naast elkaar, voor mens én maatschappij. De woorden ‘verhoogd risico’ ‑– op borstkanker, darmkanker, hart- en vaatziekten, ongelukken, geweld, relatiecrisissen ‑– klinken als een mantra door het boek. ‘Ik wil mensen doen beseffen wat ze met zichzelf doen als ze drinken. Alcohol is een gevaarlijk middel. Dat moet de overheid ook met zoveel woorden durven te zeggen, in plaats van haar oren te laten hangen naar de industrie.’
Jarenlang was Kahn een roepende in de woestijn, maar vorig jaar haalde hij een belangrijke slag thuis: de Nederlandse Gezondheidsraad adviseert nu om niet te drinken, en in elk geval niet meer dan een glas per dag. Daarmee trekt Nederland de kop van de nieuwe soberheid die internationaal terrein wint. Zelfs in het bourgondische België zijn nieuwe normen op komst, en die zullen de aanbevolen maximumhoeveelheid zeker niet handhaven, zo waarschuwde het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs al. Het gezondheidsfascisme regeert, klagen we dan tussen pot en pint.
‘Gaan ze ons nu ook dat nog afpakken?’, is een reactie die je vaak hoort op de strengere richtlijnen voor alcoholgebruik.
‘Ja, en dan zeggen ze ook nog: je moet toch een keer dood. Als we zo beginnen, kun je net zo goed gaan roken. Mensen moeten zelf weten wat ze doen, maar het is hypocriet dat we zo ons best doen, met vegetarisch, biologisch en suikerloos eten, en toch blijven drinken.’
Hollandse Hoogte
‘Het is vervelend om te zeggen, maar ik zeg het toch: drie glazen alcohol per dag is een ernstig risico. Ik heb dit boek niet geschreven voor de tien procent van de bevolking die een alcoholprobleem heeft. Ik heb het geschreven voor die zeventig tot tachtig procent die tegen mij zeggen dat ze twee glazen per dag drinken en er in werkelijkheid vier drinken. Laat me het zo zeggen: stoppen met alcohol en stoppen met roken zijn de belangrijkste dingen die je kan doen om kanker te voorkomen. Punt. Het effect van vegetarisch eten of genoeg bewegen is veel minder groot. En stoppen met drinken kost geen moeite: je moet er niets voor doen. Je moet gewoon niet drinken.’
Gaat u nu niet heel erg voorbij aan de positieve effecten van alcohol? Als die mensen dankzij die drie glazen ‘s avonds ontspannen, is dat toch een goede zaak?
‘Ja, precies, dat is hoe mensen drinken. Maar dat is toch dieptreurig? Als je zo gestrest bent dat je thuis alcohol moet drinken om van de stress af te komen, dan moet je je afvragen: waar ben ik mee bezig? Moet ik niet een andere baan nemen, of aan mindfulness doen, of aan yoga doen, of met de hond gaan wandelen, of even gaan rennen? Dat zijn veel gezondere manieren om van de stress af te komen.’
Pleit u er nu voor om alcohol te verbieden?
‘Nee, dat niet, maar de overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen. Ze moeten dezelfde maatregelen nemen als tegen roken. Alcohol moet duurder worden, er moeten minder verkooppunten zijn, en reclame en sponsoring moet je verbieden. Overal zie je reclame voor drank. We hebben een Heinekenhuis op de Olympische Spelen. Diep beschamend is dat. En heel slim van de alcoholindustrie: zo associeer je drank met sport, dus met gezondheid.’
Bent u voor het Scandinavische systeem, waarbij de overheid de verkoop van drank in handen heeft?
‘Je zou geen alcohol mogen schenken op openbare plekken, zoals het werk, sportcentra, theaters’
‘Ja, daar ben ik zeer voor te vinden, voor een overheidsmonopolie op drankverkoop. En dan zorg je ervoor dat je alleen tijdens de week drank kunt kopen, of in een heel beperkt aantal winkels in het weekend. Alleen gaan we in Nederland veeleer nu de andere kant uit: de liberalen willen nu dat de bakker en de boekenwinkel ook bier en wijn mogen verkopen. Ze willen nog meer drank verkopen, want het is goed voor de economie. Dat is bespottelijk.’
Hoe duur moet alcohol worden?
‘Tja, hoe duurder je het maakt, hoe minder er wordt gedronken. Uiteindelijk, of je het nu stap per stap doet of in één keer, denk ik dat je de accijnzen moet verdubbelen. Dat is in wezen wat er met sigaretten gebeurd is.’
De discussie gaat over veel meer dan een genotsmiddel. Het lijkt bij momenten alsof alcohol een fundament van onze identiteit is, dat we te vuur en te zwaard moeten verdedigen, bijvoorbeeld tegenover de moslims. Hoe komt het dat alcohol zo’n wezenlijk onderdeel van onze cultuur is?
‘Tja, dat is al heel lang zo. Kijk maar naar de sedermaaltijd (ter herdenking van de uittocht uit Egypte, zoals het laatste avondmaal er eentje was, red.). Vrijwel alle belangrijke rituelen, althans in de joods-christelijke traditie, gaan gepaard met wijn. Dat zit al heel lang, veel langer dan roken, in onze cultuur: als je iets viert, is er wijn. Daardoor voelt het ook aan alsof wijn niet slecht kan zijn.’
‘Menige zwangere vrouw heeft het al meegemaakt: het is toch niet omdat je niet drinkt, dat de wereld plots vreselijk veel somberder is?’
‘Dat wil niet zeggen dat er vroeger veel werd gedronken, want het was duur en moeilijk te maken. Pas in de middeleeuwen werd alcohol onderdeel van het dagelijks leven, omdat het water zelden zuiver was. Alcohol doodt de bacteriën.’
‘Bovenop die traditie komt dat alcohol een middel is dat – aanvankelijk althans – positieve gedragseffecten heeft. Je wordt wat vrolijker, minder angstig, sociaal vaardiger, soepeler, dus het vergemakkelijkt het sociale verkeer.’
Dus onze eindejaarsfeesten zijn effectief beter als we drinken?
‘Die indruk heb je omdat het de stemming verhoogt. Zonder alcohol zou je net zo veel plezier hebben, maar we denken dat het leuker is met alcohol, omdat we het door een roze bril zien. Natuurlijk kan het zonder. Menige zwangere vrouw heeft het toch ook al meegemaakt: het is toch niet omdat je niet drinkt, dat de wereld plots vreselijk veel somberder is? Het wordt pas een probleem als een deel van het gezelschap drinkt, omdat je dan een contrast krijgt. De drinkers worden meer en meer uitgelaten, worden lawaaieriger, minder geremd. Als je dan niet drinkt, voel je je buitengesloten. Als we met zijn allen niet zo veel drinken, kun je net zo goed een prima avond hebben. En als dat niet kan, moet je misschien andere vrienden zoeken.’
Het is ook het sociale smeermiddel bij uitstek bij recepties – waar anders niet veel volk vrijwillig naartoe zou gaan, bijvoorbeeld op het werk. Of denk aan …
(maakt zich boos) ‘Alcohol op het werk is bespottelijk. Waarom zou je op het werk alcohol schenken, je rijdt toch ook geen kar met cocaïne binnen?’
Euh, nee, maar…
‘Wat is het verschil?’
Dat is een illegale drug.
‘Precies, en dat is ook het enige verschil. En daarom kijken we een beetje neer op cocaïnegebruikers, terwijl die de maatschappij minder schade berokkenen dan de drinkers. Veertig procent van de criminaliteit heeft met alcohol te maken. Twintig procent van alle dodelijke ongelukken hebben met alcohol te maken.
Als we stoppen met alcohol schenken op recepties op het werk, is dat een krachtig signaal, een signaal tegen het automatisme waarmee we drinken. Het werk is een publieke plek, daar hoort geen alcohol thuis, net zoals er geen sigaretten thuishoren. Je zou geen alcohol moeten schenken in openbare gebouwen, sportcentra, culturele centra, theaters,…’
Dus we drinken alleen nog op café, restaurant en thuis?
‘Ja.’
Voor het zo ver is: hoe erg is het als we de komende maand met zijn allen flink doordrinken?
‘Wel, als u meer dan vijf glazen per avond drinkt, binnen betrekkelijk korte tijd, dan is dat schadelijk, dat weten we. Als je die vijf glazen tussen zes uur ‘s avonds en twee uur ‘s nachts drinkt, valt het beter mee.’
‘En als u de komende maand elke dag drie glazen wil drinken en de rest van het jaar niets, dan denk ik dat het wel goed meevalt. Goed onderzocht is dat nog niet, want onderzoek gaat altijd uit van wat mensen gemiddeld drinken. Maar goed, alcohol heeft effect op het dna en de hersencellen, maar als je na een maand stopt, zullen de meeste schadelijke effecten wel herstellen.’
De effecten van alcoholgebruik zijn dus omkeerbaar?
‘Ja en nee. Ik zei net: DNA wordt beschadigd door alcohol. Stel: dat DNA gaat zich muteren en wordt een kankercel, dan is het kwaad geschied. En dat weet je niet. Elk glas kan die schade veroorzaken. Natuurlijk, de kans dat het gebeurt als je 30 van de 360 dagen drinkt, is geringer dan wanneer je alle 360 dagen drinkt. Maar er hoeft maar één mutatie op te treden die tot kanker leidt, en als die verder uitgroeit, is het te laat. En we weten niet waarom sommige DNA-schade gerepareerd wordt en andere niet.’
Het is tegenwoordig in om een maand per jaar, bijvoorbeeld januari of februari niet te drinken. Heeft dat zin?
‘Nee, dat helpt allemaal niks.’
Goed, goed, u heeft me overtuigd. Hoe raak ik ervan af?
‘Eerst en vooral: wees eerlijk met jezelf. Hoeveel drink je nou eigenlijk echt? Bij de meeste mensen is dat aanzienlijk meer dan wat ze tegen mij zouden zeggen. Probeer in dat geval eens een tijd effectief zoveel te drinken als je tegen je dokter zegt. Drink minstens twee dagen per week helemaal niks. Als je dat kunt, ga je naar één glas per dag.’
‘Daarnaast hanteer ik nog een paar andere regels. Drink niet als je alleen bent. Drink alleen als je op café of uit eten gaat, als je samen bent. En drink ook bij die sociale gelegenheden niet meer dan twee glazen, en heel misschien heel af en toe eens drie. En een tip: in goede restaurants kun je tegenwoordig het wijnarrangement in halve glazen krijgen. Dan proef je vier wijnen, maar je drinkt maar twee glazen. Dan heb je toch maar je lekkere wijn gehad. Briljant, toch?’
Drankgebruik Vooral jongeren belandden vaker dan ooit in verband met alcohol op de spoedeisende hulp. „Je ziet hier echt heel ernstig letsel binnenkomen. Dat hadden deze mensen toch niet bedacht toen ze vanavond besloten om eens lekker uit te gaan.”
Thomas Rueb
Foto ANP / Koen van Weel
Je weet niet wat je ziet, zegt arts Femke Gresnigt, als je in het weekend een kijkje neemt op de spoedeisende hulp. Vorig weekend nog had ze dienst op het OLVG in Amsterdam, en dan is ze zo’n beetje met maar één ding bezig: alcoholpatiënten. „Ze komen binnen met een alcoholvergiftiging, bewusteloos. Of ze zijn onderuitgegaan, onder het bloed. En dan nog al die mensen die in een vechtpartij zijn beland. Dan denk je wel eens: is dit nou onze maatschappij?”
Nederlanders, met name jongeren, belandden afgelopen jaar vaker dan ooit eerder gemeten in verband met alcohol op de spoedeisende hulp. Dat blijkt uit een rapport van expertisecentrum VeiligheidNL dat deze donderdag is verschenen. In 2015 kwamen zo’n 6.100 gevallen van alcoholvergifting in het ziekenhuis terecht. Dat is meer dan het jaar ervoor, en een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden.
Opvallend is de leeftijd van de patiënten: zo’n 60 procent van de ‘intoxicanten’ was jonger dan 25 jaar, een kwart zelfs onder de 18.
Het ging toch beter?
Behalve voor alcoholvergiftiging belandden afgelopen jaar ook meer mensen in het ziekenhuis na ongevallen en geweldsincidenten waarbij alcohol in het spel was. Het gaat om zo’n 15.200 personen, tegenover 9.700 in 2006. Ook hier geldt: de voornaamste leeftijdscategorie was 18- tot 25-jarigen.
Deze cijfers zijn geen precieze telling, maar een „betrouwbare schatting”, zegt Birgitte Blatter van VeiligheidNL. Ze zijn gebaseerd op het Letsel Informatiesysteem, waar dertien ziekenhuizen gegevens aan leveren. Hun cijfers zijn geëxtrapoleerd naar een landelijk beeld.
Maar het ging toch juist steeds beter? Nederlanders drinken toch steeds minder?
De nieuwe cijfers lijken inderdaad haaks te staan op de langetermijntrend. Sinds de minimumleeftijd om alcohol te kopen is gestegen van 16 naar 18 jaar drinken jongeren juist steeds minder. Had in 2003 nog 83,7 procent van de kinderen onder de 17 jaar ooit alcohol gedronken, in 2015 was dat teruggelopen tot 45,4 procent, blijkt uit cijfers van het Trimbos Instituut, kenniscentrum voor drugs.
Ook zijn Nederlanders in het algemeen, in alle leeftijdsgroepen, minder gaan drinken. Tien jaar geleden was de alcoholconsumptie 7,9 liter per hoofd van de bevolking, vorig jaar nog maar 6,7 liter.
Bingedrinking
Hoe kunnen er dan toch meer alcoholvergiftigingen zijn? In een notendop: een kleine groep jongeren drinkt nog steeds heel veel. „Er is met name onder de 25 toch nog een behoorlijk grote groep binge drinkers”, zegt Birgitte Blatter. „Die drinken in korte tijd heel veel alcohol. Een klein deel van hen belandt in het ziekenhuis, en dat zien we terug in deze cijfers. Maar zij staan niet voor het drinkgedrag in de hele leeftijdsgroep.”
Volgens Wim van Dalen, directeur van STAP, instituut voor alcoholbeleid, tonen de nieuwe cijfers aan dat binge drinking nog steeds „een hardnekkig patroon” is onder jongeren. Ook het Trimbos constateert sinds 2011 een jaarlijkse stijging van het aantal jongeren dat op deze manier alcohol consumeert.
Toch zal het aantal intoxicaties onder jongeren de komende jaren beginnen te dalen, voorspelt kinderarts Nico van der Lely, verbonden aan het Reinier de Graaf-ziekenhuis in Delft. Hij zette een netwerk aan alcoholpoli’s op. De gevolgen van de leeftijdstijging zullen pas over een tijdje goed merkbaar zijn in de cijfers. „Ik zie de laatste jaren al nauwelijks heel jonge kinderen meer vanwege drank op de poli. Over een paar jaar zien wij, als het goed is, helemaal geen dronken 14- of 15-jarigen meer binnenkomen.”
Van belang is de houding van ouders, zegt Van der Lely. „Een meerderheid van de ouders vindt het drinken onder de 18 inmiddels niet meer goed. Diegenen die het wel toestaan, zijn een minderheid aan het worden.”
Niet stikken
Arts Femke Gresnigt van het OLVG waarschuwt ervoor niet alleen te kijken naar alcoholvergiftiging.
„Mensen met een alcoholvergiftiging zijn niet wakker te krijgen, zo’n beetje comateus, maar meestal gaan ze wel gewoon de volgende dag naar huis. Met een rotgevoel, maar toch. Wij leggen ze op hun zij, dan kunnen ze niet stikken in hun braaksel, voor de rest doet hun lichaam het werk.”
De andere slachtoffers van alcoholgebruik, zegt ze, daar hoor je veel minder over, omdat die meestal niet als zodanig worden geregistreerd: „Ik heb het over gevallen fietsers met botbreuken of hersenletsel, jongeren die in de gracht vallen en verdrinken, mensen die na een dronken vechtpartij meerdere aangezichtsbreuken hebben waarvoor ze geopereerd moeten worden.”
Zij vindt de cijfers uit het rapport van VeiligheidNL belangrijk, zegt ze, maar noemt ze een „forse onderschatting”: lang niet altijd wordt alcohol opgegeven als ‘oorzaak’ van spoedhulp, en dus ook niet zodanig geregistreerd. „Je ziet hier echt heel ernstig letsel binnenkomen. Met name de geweldsincidenten zijn schokkend. Dan denk ik elke keer: dat hadden deze mensen toch niet bedacht toen ze vanavond besloten om eens lekker uit te gaan.”
Volgens Jennie Connor, epidemioloog aan de Universiteit van Otago (Nieuw-Zeeland), is er een rechtstreekse link tussen het drinken van alcohol en minstens zeven soorten kanker: mond- en keelkanker, strottenhoofdkanker, slokdarmkanker, leverkanker, dikkedarmkanker, darmkanker en borstkanker.
In 2012 was alcoholconsumptie zo rechtstreeks verantwoordelijk voor een half miljoen kankerdoden, bijna 6 procent van het totale aantal kankerdoden wereldwijd, schrijft Connor in de vakpublicatie Addiction.
Connor nam de rapporten van belangrijke instanties voor kankeronderzoek van de laatste tien jaar onder de loep, onder meer die van het Wereldkankeronderzoeksfonds, het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek en de Wereldgezondheidsorganisatie.
Rechtstreeks verband
Het gaat om meer dan een statistisch verband tussen alcohol en kanker dat door iets anders zou kunnen worden uitgelegd, zegt Connor. Er zijn voldoende stevige bewijzen dat drinken rechtstreeks tot kanker leidt, stelt ze.
En niet alleen wie zwaar drinkt, loopt risico. Ook wie weinig drinkt, loopt gevaar. Er is geen veilige grens, zegt ze.
Wie zwaar drinkt, verhoogt het risico op kanker wel. En wie alcohol en tabak combineert, loopt nog meer risico.
Het precieze biologische verband tussen alcohol en kanker is niet duidelijk. Een hypothese is dat alcohol DNA beschadigt. “Zelfs zonder dat we de biologische mechanismen kennen, ondersteunt het epidemiologische bewijs de conclusie dat alcohol kanker veroorzaakt in keelholte, strottenhoofd, slokdarm, lever, dikke darm, rectum en borst.”
Onderzoek wijst ook steeds meer in de richting van huid-, prostaat- en pancreaskanker. (IPS)
